ناوه‌ڕۆك
ناساندن
ڕیزبەندی مانگەکان بە زمانی ئینگلیزی (بە عەرەبی: ترتيب الشهور باللغة الانجليزية، بە ئینگلیزی: Arrangement of months in English)، زۆربەی وڵاتانی جیهان لەمڕۆدا ساڵنامەی ڕۆژاوایی یان زایینی دەگرنەبەر، کە بە ساڵنامەی جۆرجیا ناسراوە، چونکە ساڵێک لەم سیستەمەدا ٣٦٥ ڕۆژ لەخۆدەگرێت کە دابەشکراوە بەسەر دوانزە مانگدا، کە ماوەی ڕۆژەکان لە نێوان ٢٨ بۆ ٣٠ یان ٣١ ڕۆژ دەگۆڕێت بە پێی مانگەکان. ئەوەی لە زمانی عەرەبیدا بە ساڵی پڕ ناسراوە (بە ئینگلیزی: Leap Year)، کە هەر ٤ ساڵ جارێک تێدەپەڕێت، جیاوازە لەڕووی ماوەکەی کە ٣٦٦ ڕۆژە، بەهۆی زیادکردنی ڕۆژێک بۆ مانگی دووەمی ساڵی زاینی (شوبات)، کە دەکاتە ٢٩ ڕۆژ.
لیستی مانگەکانی زمانی ئینگلیزی بەپێی ساڵنامەی زاینی
| ژمارە | ناوی عەرەبی | ناوی ڕۆمانی | ناوی ئینگلیزی | ژمارەی ڕۆژەکان |
| ١ | کانوني ثاني | ینایر | January | ٣١ ڕۆژ |
| ٢ | شباط | فبرایر | February | ٢٨ ڕۆژ/٢٩ لە ساڵێکی پڕدا |
| ٣ | آذار | مارس | March | ٣١ڕۆژ |
| ٤ | نیسان | ٲبریل | April | ٣٠ ڕۆژ |
| ٥ | ٲیار | مایو | May | ٣١ ڕۆژ |
| ٦ | حوزیران | یونو | June | ٣٠ ڕۆژ |
| ٧ | تموز | یولیو | Juli | ٣١ ڕۆژ |
| ٨ | آب | ٲغسطس | August | ٣١ ڕۆژ |
| ٩ | ٲیلول | سبتمبر | September | ٣٠ ڕۆژ |
| ١٠ | تشرین ٲول | ٲکتوبر | October | ٣١ ڕۆژ |
| ١١ | تشرین ثاني | نوفمبر | November | ٣٠ ڕۆژ |
| ١٢ | کانون ٲول | دیسمبر | December | ٣١ ڕۆژ |
ساڵی کۆچی لە ١٢ مانگی مانگ پێکدێت، کە ١٠ یان ١١ ڕۆژ کورتترە لە ساڵی زاینی، کە پەیوەستە بە حیساباتی خۆرەوە، بەم شێوەیە ناتوانرێت بگوترێ مانگەکانی کۆچی بە تەواوی هاوکاتە لەگەڵ مانگەکانی زاینی، و چەند ڕۆژێکی دیاریکراوی دوو مانگی هیجری لەوانەیە لەگەڵ مانگێکی زاینیدا یەکتر ببڕێت.
سەرچاوەی ناوی مانگەکانی ئینگلیزی
سەرچاوەی ناوی مانگەکان لە زمانی ئینگلیزیدا دەگەڕێتەوە بۆ ناوی ڕۆمانی، سەرچاوەی ئەم ناوانەش بریتین لە:
- کانونی دووەم(January): بە ناوی خوداوەندی جانوسەوە ناونراوە کە خوداوەندی جەنگ و ئاشتی ڕۆمانی بووە.
- شوبات(February): لە کرداری (فێبراوار) وەرگیراوە، بە واتای پاککردنەوەیە، ڕۆمانەکان لە پانزەهەمین ڕۆژی ئەم مانگەدا جەژنێکیان ساز دەکرد کە تێیدا خۆیان لە گوناهەکان پاک دەکردەوە و کەفارەتیان بۆ دەکردن.
- ئازار(March): دەگەڕێندرێتەوە بۆ خوداوەندی جەنگ (ئازار)، لە چاوی ڕۆمەکاندا جەنگاوەرێکی زۆر ئازا بووە.
- نیسان(April): دەگەڕێتەوە بۆ خوداوەندێک بە ناوی (نیسان)، کە بەپێی باوەڕی ڕۆمەکان بەرپرسی کردنەوەی گوڵ و کردنەوەی دەروازەکانی ئاسمان بووە بۆ ڕووناککردنەوەی خۆر دوای لەناوچوونی لە زستاندا.
- مایس(May): دەگەڕێتەوە بۆ خوداوەندی (مایا)، کە بە بڕوای ڕۆمەکان کچی خوداوەندە (ئەتلاس)، هەڵگری زەوییە.
- حوزەیران(June): ناوی خوداوەندی جونۆیە، کە بە گوتەی ڕۆمەکان ژنی موشتەری بووە، زۆر جوان بووە، لەم مانگەدا زەوی بە سەوزایی داپۆشراوە.
- تەممووز(Juli): بە ناوی جولیۆس قەیسەرەوە ناونراوە.
- ئاب(August): ناوی لە ئۆگستۆس قەیسەرەوە ناونراوە.
- هەریەک لە مانگەکانی ئەیلوول September، تشرینی یەکەم October، تشرینی دووەم November، کانوونی دووەم December بە پێی ڕێزبەندی خۆیان ناویان لێنراوە لە ساڵنامەی کۆندا کە دەگەڕێتەوە بۆ ڕامولۆس کە شاری ڕۆمای دامەزراندووە، ئەم مانگانەش بە ڕێزبەندی ئێستایان یەک ناگرنەوە بۆ نموونە مانگی کانوونی دووەم بە واتای دەیەم دێت هەرچەندە دوانزەهەمین ساڵنامەی ئێستایە.
ساڵنامەی گریگۆری
ژماردنی ساڵنامەی زاینی لە ساڵی لەدایکبوونی عیسا مەسیحەوە سەلامی خودای لەسەر بێت دەست پێدەکات، باس لەوەش دەکرێت کە دەروێشی ئەرمەنی دیۆنیسیۆسی بچووک ئەو کەسە بووە کە دایمەزراندووە، هەروەها ئاماژە بە ڕۆڵی پاپا گریگۆری دەکرێت لەسەر سیستەمی وەرگیراو لە ئێستادا. ساڵی گریگۆری بە سیستەمی ساڵی خۆر حیسابی بۆ دەکرێت، واتە ساڵێکی زایینی نوێنەرایەتی خولێکی تەواو دەکات بە دەوری خۆردا، ماوەی ساڵەکەی ٣٦٥.٢٤٢٥ ڕۆژە، بۆیە ساڵی زاینی لە ساڵێکی سادەدا ٣٦٥ ڕۆژە، بەڵام ساڵی گریگۆری لە ساڵێکی سادەدا ٣٦٦ ڕۆژە و لە ١٢ مانگ پێکدێت.
ساڵنامەی زایینی بە فەرمی لە هەموو جیهاندا بەکاردێت، هەروەها لە زۆربەی وڵاتانی عەرەبی بەکاردێت، وەک: میسر، سودان، یەمەن، سوریا، عێراق، ئوردن، فەلەستین، جەزائیر، مەغریب، تونس، لیبیا، لە کەنداوی عەرەبی لە وڵاتانی وەک: ئیمارات و بەحرەین, کوێت و قەتەر، جگە لە سعودییە کە ساڵنامەی هیجری ئیسلامی بەکاردەهێنێت.
